Suriya ordusu Rusiya hərbi hava bazası yaxınlığındakı qiyamçıların önünü kəsmək üçün əks-hücuma başlayıb. Dövlət mediası bu xəbəri yayıb.

Əks-hücum son bir neçə gündə "Həyat Təhrir əş-Şam"ın (HTŞ) rəhbərlik etdiyi silahlı qruplaşmaların ildırımsürətli irəliləyişindən sonra başlanıb. Ölkənin ərazicə ən böyük şəhəri - Hələbi, 14 mərkəzi qəsəbə və şəhəri ələ keçirən silahlıları Hmeymim hərbi hava bazasından 35 km ayırır. Rusiyadan dəstək istəyən Bəşər Əsəd 2015-ci ildə Hmeymimi rusiyalılara təslim edib.

Üsyançıların dekabrın 4-də Suriyanın dördüncü ən böyük şəhərindən - hökumətin nəzarətindəki Həmadan təxminən 20 kilometr geri çəkildiyi bildirilib. Onların özü cəmi 10 km geri çəkildiklərini deyir.

Dəməşqin müdafiəsində əsas rol oynayan Həma sahilyanı Tartus və Latakiya şəhərlərinin qapısıdır. Tartusda Rusiyanın strateji hərbi dəniz bazası yerləşir.

HTŞ-dan başqa qiyamçılar arasında Türkiyənin dəstəklədiyi və fərqli silahlı qruplaşmlardan ibarət "Suriya Milli Ordusu" da var.

BMT-nin Suriya üzrə xüsusi elçisi Heyr Pedersen dekabrın 3-də bildirib ki, döyüşlər nəticəsində on minlərlə dinc sakin didərgin düşüb.

Həbsdə olan Nobel mükafatı laureatı Nərgiz Məhəmmədi təcili tibbi yardımdan sonra 3 həftə müddətinə mücvəqqəti azadlığa buraxılıb. Onun vəkili belə deyib.

“Bədənindəki şişin götürülməsindən və sümük köçürülməsindən sonra fiziki durumu buna səbəb olub. Əməliyyat 21 gün öncə gerçəkləşdirilib”, – vəkil Mostafa Nilin “X” sosial səbəkəsindəki paylaşımında dilə gətirdiyi sözlərdir.

AzadıqRadiosu “Fərda” xidmətinin qaynaqları 52 yaşlı Məhəmmədinin sərbəst buraxılması faktını təstiqləyib.

Son 20 ilinin bəlli bölümünü həbsxanada keçirən etnik azərbaycanlı – 52 yaşlı N.Məhəmmədiyə "təbliğat yaymaq" ittihamı ilə 12 il həbs cəzası kəsilib. Nobel mükafatçısının özü və qohumları bu ittihamı rədd edir.

Ötən ay onun əri - Tağı Rəhmani deyib ki, iki aydan çoxdur səhhətindəki problemlərdən əziyyət çəkən Məhəmmədi Tehran xəstəxanalarından birinə köçürülüb.

"O, sağ ayağından əməliyyat olundu. Hətta həbsxanada yeriməsi, oturub adi işləri görməsi də mümkün deyildi. Bəzi məhbuslar onun azadlığa buraxılması üçün aclıq aksiyası da elan etdi", – Rahmani Radio Fərdaya belə deyib.

Həyat yoldaşının həbsxanaya heç qayıtmamalı olduğuna diqqət çəkən T.Rəhmani bütün insan haqları qoruyucuları və vətəndaş cəmiyyəti fəallarının azad edilməsinə çağırıb.

Nərgiz Məhəmmədi 2010-cu ildən bəri, az qala, həmişə həbsdə olsa da, ictimaiyyətin diqqətini tez-tez həbsxanadakı ortama və qadın məhbusların üzləşdiyi sui-istifadə hallarına çəkməyə çalışır. O, ötən il Nobel sülh mükafatına layiq görülüb. Həmin mükafatı Osloda onun yerinə yeniyetmə övladları qəbul ediblər. N. Məhəmmədinin adından İranın “zülmkar” hakimiyyətini tənqid edən bəyanatı da onlar səsləndiriblər.

Avropa ölkələri canavarların qorunma statusunun aşağı salınması haqda təklifi dəstəkləyib. "Politico" nəşrinə dayanan AzadlıqRadiosu bildirir ki, mal-qaraya hücum çəkən canavarların öldürülməsinə daha çox sərbəstlik verilməsi Avropa ittifaqı (Aİ) və fermerlərin böyük qələbəsi sayılır.

Dekabrın 3-də Strasburqda Avropada vəhşi təbiət və təbii yaşayış oylaqlarının mühafizəsi haqqında Bern Konvensiyasının üzvləri canavarların statusunu "ciddi qorunan növ"dən "qorunan növə" endiriblər.

Bu qərar hökumətlərdən ötrü heyvanların ovlanma məsələsinin həllini asanlaşdıracaq. Bütün prosesin bir ilədək sürəcəyi gözlənilir.

"Politico"nun bilgisinə görə, canavarların qorunma statusunun endirilməsi Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Lyayenin şəxsi qələbəsidir. İki il öncə canavar onun Dolli adlı ən sevimli ponisini parçalamışdı. Fon der Lyayen qərarı "avropalı kənd icmaları və fermerlər üçün önəmli xəbər" adlandırıb. Onun fikrincə, sözügedən qərar vəhşi təbiətin qorunmasına və ev heyvanlarının mühafizəsinə balanslı yanaşmanı nəzərdə tutur.

Qərarı ovçular da olumlu qarşılayıb. "Bəzi hüquqi əngəllər qalsa da, indi onları dəf etmək olar", - Avropa Ovçular Federasiyasının prezidenti Lorens Xudemaker belə deyib.

Aİ-nin bütün 27 üzv ölkəsiylə yanaşı, bu təklifi Andorra, Ermənistan, Gürcüstan, İslandiya, Norveç, Şimali Makedoniya, Moldova, Lixtenşteyn, Serbiya, İsveçrə və Ukrayna da dəstəkləyib. İngiltərə, Monteneqro, Bosniya və Herseqovina, Monako və Albaniya qərarın əleyhinə çıxıb, Tunis və Türkiyə isə bitərəf qalıb.

Bern Konvensiyasına üzv ölkələrin, azı, 17-si etiraz etməsə, dəyişiklik üç aydan sonra qüvvəyə minəcək.

Gürcüstanın bölücü Abxaziya bölgəsinin parlamenti Rusiyanın investisiyalara dair razılaşmasını ratifikasiya etməyib.

Deputatlar dekabrın 3-də, parlamentin növbədənkənar iclasında buna qərar veriblər. Parlament binası önünə toplaşan müxalifətçilər razılaşmanın Abxaziyanı köləyə çevirəcəyini bildirsələr də, Rusiyanın əleyhinə olmadıqlarını da vurğulayıblar.

"Bu razılaşmanın təbliğatçıları var – istefa verən prezident və iqtisadiyyat naziri", -müxalif deputat Kan Kvarçiyanın sözləridir. O, iqtisadiyyat nazirinin səriştəlilik səviyyəsini deputatların müzakirəyə çıxaracağını da deyib.

Noyabrın 15-də bölgənin paytaxtı Suxumidə etirazçılar yerli parlamentə və prezident administrasiyasına basqın ediblər. İzdiham Moskva ilə qalmaqallı sərmayə razılaşmasının ləğvinə çağırıblar.

"Milli maraqların birbaşa təslim edilməsi"

Bölgə rəhbərləri sözügedən razılaşmanın yerli iqtisadiyyatın inkişafına təkan verəcəyini söyləyiblər. Müxalifətsə onun rusiyalı sərmayəçilərə əsassız üstünlüklər qazandıracağından razılaşmanı "milli maraqların birbaşa təslimi" adlandırıb.

Nəticədə Abxaziya lideri Aslan Bjaniya inzibati binaları tərk etmələri şərtiylə müxalifətin istefa tələbini qəbul edib.

Razılaşmanın rəddi və siyasi böhran Abxaziyanın Rusiya ilə münasibətlərini ehtiyatla balanslaşdırmalı olduğunu göstərir. Kreml bölgəyə əsaslı iqtisadi və hərbi dəstək göstərsə də, müxalifət və əhalinin bir bölümü müstəqilliyin itirilməsindən ehtiyatlanaraq Rusiyadan güclü asılılıqdan çəkinir.

Gələn il fevralın 15-nə - Abxaziyada növbədənkənar prezident seçkisinədək vitse-prezident Badra Qunba bölgəyə rəhbərliyi öz üzərinə götürüb. Parlamentin keçmiş spikeri Valeri Bqanba de-fakto baş nazir təyin edilib.

Siyasi böhranın sürməsi Abxaziya rəhbərliyi daxilindəki parçalanmaların əlamətidir. Müxalifətin ictimai narazılığı yayması və Bjaniyanı istefaya məcbur etməsi idarəetmə və xarici siyasət məsələlərində indiki administrasiyadan narazılığın artdığını göstərir.

Xatırlatma

Abxaziya və Cənubi Osetiya 1990-cı illərin əvvəllərində müstəqilliyini elan edib və 2008-ci ildə Gürcüstanla müharibədən sonra Rusiya onların müstəqilliyini tanıyıb. Hər iki bölgənin ərazisində Rusiya hərbi qüvvələri yerləşdirilib. Rəsmi Tbilisi Abxaziya və Cənubi Osetiyanı Rusiya ordusunun işğal etdiyini bildirir. BMT sənədlərində hər iki ərazi Gürcüstanın bölgələri sayılır.

Dekabrın 3-də Rusiya prezidenti Vladimir Putin və türkiyəli həmkarı Rəcəb Tayyib Ərdoğan arasında telefon danışığı baş tutub. Prezidentlər Suriyanın şimalındakı münaqişənin nizamlanması üçün diplomatiyanın zərurətini vurğulayıblar.

Ərdoğanın ofisinin yaydığı bilgiyə görə, Suriya daha böyük qeyri-sabitliyin qaynağına çevrilməməlidir.

"Türkiyə Suriyanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləsə də, bu ölkədə ədalətli və davamlı çözümə can atır", - Türkiyə prezidentinin ofisi X sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə deyib.

Bildirilib ki, regionda diplomatiyaya daha böyük imkanlar açılmalıdır və Suriya rejimi prosesin siyasi nizamlanmasına qatılmalıdır.

Ərdoğan Türkiyə və Birləşmiş Ştatlarda terrorçu təşkilat kimi tanınan Kürd Fəhlə Partiyası (PKK) və onun Suriyadakı son hadisələrdən yararlanmaq istəyən ardıcıllarıyla mübarizədə qətiyyətli mövqeyini qoruyacağını deyib.

"Təcavüz dərhal dayandırılmalıdır"

Telefon danışığı ötən həftə Hələb şəhərini ələ keçirib hökumət qüvvələrinə qarşı vuruşan qiyamçıların irəliləyişi fonunda baş tutub. Suriya İnsan Haqları Monitorinq Mərkəzinin bilgisinə görə, qiyamçılar dekabrın 3-də Həma şəhərinin də çevrələrinə çox yaxınlaşıblar.

Bildirilib ki, qiyamçıların şimaldakı irəliləyişi nəticəsində 104-ü mülki şəxs, toplam 602 nəfər həlak olub.

Həmaya hücum qiyamçıların dirçələn hərəkatına qarşı mübarizədə Rusiya və İranın dəstəklədiyi Əsədə basqıyı artıracaq. Şəhər 2011-ci ildə vətəndaş müharibəsi başlanandan bəri hökumət qüvvələrinin nəzarətindədir.

Kremlin bilgisinə görə, Putin "Suriya dövlətinə radikal qruplaşmaların terrorçu təcavüzünün dərhal dayandırılması" zərurətini qeyd edib. Tərəflər İran, Türkiyə və Rusiyanın bu məsələdə sıx əlaqəli fəaliyyətinin önəmini vurğulayıblar.

Qiyamçıların hücumu Suriyadakı uzun müddət dondurulmuş olan vətəndaş müharibəsini yenidən canlandırıb.

Ötən həftə "Həyat Təhrir əş-Şam" (HTŞ) və müttəfiqləri Hələbin və onun ətrafındakı ərazilərin böyük bölümünü zəbt edib. Bu, son illərin ən iri hücumudur.

Qruplaşma Suriyada şəriət qanunlarıyla yönəldiləcək dövlət qurmaq istəyir. ABŞ kəşfiyyatının bilgilərinə görə, qruplaşmanın 5-10 min üzvü var.

Münaqişə Moskva və Tehranı hücumu dəstəkləyən Türkiyə ilə qarşı-qarşıya qoyub.

İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı rəsmi Dəməşqin müraciəti əsasında ölkəsinin Suriyaya ordu birləşmələri göndərə biləcəyini bildirib.

İraq baş naziri Məhəmməd Şiə əl-Sudani ölkəsinin Suriyadakı hadisələri kənardan izləməyəcəyini söyləyib və qiyamçıların irəliləyişində Suriyaya zərbələr endirən İsraili ittiham edib.

Cənubi Koreya prezidenti Yun Sok Yol ölkədə hərbi vəziyyət elan edilməsinə dair fərmanını ləğv edib. Deputatların səsverməsindən sonra gerçəkləşən ləğv qərarı prezidentin telemüraciəti zamanı yerli vaxtla saat 04:27-də açıqlanıb.

"Yonhap" agentliyinin bilgisinə görə, qərar daha sonra hökumətin iclasında təsdiqlənib.

Fərman 6 saat qüvvədə qalıb

Cənubi Koreyada hərbi vəziyyət dekabrın 3-də yerli vaxtla saat 22:25-də elan edilmişdi. Altı saat qüvvədə olan fərmanda siyasi partiyaların fəaliyyəti, etirazlar, tətillər yasaqlanmış, mediada senzura başladılmış, eləcə də ölüm cəzası verə bilən hərbi-sahə məhkəmələri qurulmuşdu.

Gecə saat 2 radələrində paytaxt Seulda prezidentin istefası və həbsi tələbi ilə etiraz aksiyaları başlanmışdı. Sıradan vətəndaşlar parlament binası önündə toplaşmışdılar.

Media senzuraya məruz qalmayıb. Dövlət idarələri dekabrın 4-də adi iş qaydasında fəaliyyət göstərəcək.

Yun Sok Yol hərbi durumla bağlı qərarını daxildə Şimali Koreya tərəfdarları ilə aparılan mübarizə ilə əsaslandırmışdı. Fərman ölkənin ən böyük müxalif qurumunun - Demokrat Partiyası hökumətin aparıcı məmurlarına impiçment elan etmək cəhdindən sonra qəbul edilmişdi.

Müxalifətin hökumət və məhkəmə sisteminin işini iflic etdiyini daha öncə xalqa müraciətində söyləyən Yun əlavə etmişdi ki, hərbi vəziyyət ölkədəki konstitusiya quruluşunu qorumağa kömək göstərməlidir.

Parlament "cinayətkarlar yuvası" imiş

Demokrat Partiyasını qanunvericilik diktaturasında suçlayan prezident parlamenti "cinayətkarlar yuvası" adlandırmışdı.

Quru qoşunlarının komandanı Pak An Su hərbi vəziyyətə nəzarətdə saxlayan şəxs təyin edilmişdi.

Demokrat partiyanın lideri Li Ce-Myunq prezidentin qərarını konstitusiyaya və cəmiyyətin maraqlarına zidd olduğunu bildirmişdi.

Dekabrın 3-də Müdafiə Nazirliyi aparıcı komandirlərin iclasını keçirərək hərbçilərə fövqəladə vəziyyətə hazırlıq durumunda olmağa əmr vermişdi.

Hərbi vəziyyət haqqında fərmana görə, mediaya nəzarəti hərbçilər gerçəkləşdirəcəkdi. Hər hansı tətil və ya ictimai iğtişaşlara yol açacaq yığıncaqların keçirilməsi yasaqlanmışdı. Fevraldan bəri ölkə boyunca tətilə qatılan həkim və tibbi personalına iş yerlərinə dönməsi əmr edilmişdi.

Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov 5-6 dekabrda Maltada ATƏT Nazirlər Şurasının iclasına qatıla bilər. AzadlıqRadiosunun əməkdaşı Rikard Yozvyak yazır ki, bu gerçəkləşsə, Ukraynada savaş başlayandan bəri və sanksiyalar dönəmində Lavrovun Aİ ölkəsinə ilk səfəri olacaq.

Bu səfər baş tutarsa, Qərb dövlətlərinin rəsmi Moskva ilə getdikcə artan diplomatik təmasları fonunda gerçəkləşəcək.

Ötən il Şimali Makedoniyadakı iclasa 90 nəfərlik nümayəndə heyətiylə yollanan Lavrov bu dəfə maksimum altı şəxsi yetərli saya bilər. Rəsmi nahara dəvət edilən rusiyalı nazir Ukrayna müharibəsinə həsr olunan axşam yeməyinə buraxılmayacaq.

Rəsmi tədbirdə dördüncü çıxış edəcək Rusiya nümayəndəsi söz alarkən, ötən il Skopyedə olduğu kimi, digər nümayəndələr zalı nümayişkaranə şəkildə tərk edə bilərlər.

Gələn il ATƏT-ə Finlandiya sədrlik edəcək. Sonrakı 2026 və 2027-ci illərdə sədrliyə İsveçrə, Türkiyə, Mərkəzi Asiya ölkələri və ya Avropanın San-Marino və Lixtenşteyn kimi çırtdan ölkələrinin adı çəkilir. Rəsmi Ankara 2010-cu ildən bəri İstanbulda baş tutmayan ATƏT sammitinin həmin şəhərdə keçirilməsini də təklif edə bilər.

Gələn ilin büdcəsi builkindən 20 milyon çox, 158 milyon avro həcmində müəyyənləşdirilib. Rusiya DTİHB-yə veriləcək maliyyənin, Azərbaycansa ATƏT-ın Minsk qrupuna maliyyə ayrılmamasını tələb edə, büdcə dalanından mümkün çıxış yolu kimi digər üzv ölkələr də əlavə büdcədənkənar vəsaitlər ayıra bilər.

İclasda ATƏT-ın baş katibi, DTİHB, Milli Azlıqlar üzrə Ali Komissarın Ofisi və Media azadlıqları üzrə Nümayəndəliyin rəhbəri vəzifələrinə yeni təyinatlar gözlənilir.

ABŞ prezidenti Co Bayden yetki müddəti bitənədək Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etməyi planlaşdırır. Ağ evin milli güvənlik müşaviri Ceyk Sallivanın sözlərinə görə, sanksiyalar Rusiyanın Ukraynadakı hərbi imkanlarını azaltmağı hədəfləyir: "Rusiyanın maliyyə sektoruna qarşı ciddi sanksiyalardan sonra ABŞ daha çox sanksiyalar tətbiq edəcək".

ABŞ Ukraynaya 725 milyon dollar dəyərində hərbi yardım da ayırıb.

C.Bayden Konqresin Ukraynaya hərbi yardım üçün ayırdığı bütün vəsaiti yanvarın 20-dək xərcləmək niyyətindədir. Pentaqonun ehtiyatlarındakı silahların da daxil olduğu hərbi yardım məqsədlərinə 7.1 milyard dollar nəzərdə tutulub.

Donald Tramp yeni prezident seçiləndən sonra Bayden administrasiyası Ukraynaya Rusiya ərazisinin dərinliklərinə "ATACMS" uzunmənzilli raketləriylə zərbə endirməyə və piyadaəleyhinə minaların verilməsinə icazə verib. Rəsmi Moskvaya, o sıradan "Qazprom"a qarşı sanksiyalar da tətbiq edilib. Bu, Rusiyadan qaz ixracını əngəlləməklə Kremlin əldə etdiyi gəlirləri savaşı maliyyələşdirməyə yönəldə bilməməsinə imkan verəcək.

"Bu vəzifədə çalışdığım ilk gündən dedim ki, Ədliyyə Nazirliyinin qərarlarına qarışmayacağam. Hətta oğlumu seçib-ayırıb haqsızca təqib etdiklərini görəndə belə sözümü tutdum", - Baydenin açıqlamasında belə deyilir.

Ağ ev rəhbərinin sözlərinə görə, oğluna ünvanlanan suçlamalar siyasi gərəkçəlidir.

"Mən hüquq sisteminə inanıram, ancaq onu da bilirəm ki, naşı siyasət bu sistemə də hopub və, beləcə, məhkəmə səhvi doğurub", - Bayden öz qərarını belə əsaslandırıb. O, ümid etdiyini bildirib ki, "amerikalılar bir ata və prezidentin nədən bu qərara gəldiyini anlayacaqlar".

Oğul Bayden silah alıb-saxlamaq qaydasını pozmağa və vergidən yayınmağa dair iki cinayətdə əfv edilib. İlk işə görə hökm dekabrın 12-də, ikinci işə görə dekabrın 16-da verilməli idi.

Sentyabrda oğul Bayden vergidən yayınmaqla bağlı ittihamın bütün maddələrində özünü suçlu saymışdı. Onun dediyinə görə, cəmi bir neçə ay öncə qanunsuz silah alışında suçlu bilindiyindən ailəsinin canını daha bir ağrılı cinayət işindən qurtarmaq istədiyi üçün bu gözlənilməz etirafları etmişdi.

54 yaşlı Hanter Bayden 2018-ci ildə revolver satın alarkən narkotik istifadəçisi olduğunu gizlətmişdi, - bu, ciddi pozuntu sayılır. Bu üzdən, onu 2 il həbs və 750 min dollar cərimə gözləyirdi.

Suriya ordusu ölkənin şimal-qərbinə əlavə ordu birləşmələri göndərib və dekabrın 1-də Hələbi ələ keçirən qiyamçılara havadan zərbələr endirib.

Britaniyada fəaliyyət göstərən Suriya İnsan Haqları Monitorinq Mərkəzinin bilgilərinə görə, hökumət qüvvələri Hələb və İdlibdən sonra Həma vilayətinə hücumun önünü kəsmək üçün "güclü" müdafiə xətti qurub.

Suriyanın dövlət SANA xəbər agentliyi bildirir ki, ordu bölmələri son gecə boyunca qiyamçıları Həma vilayətinin şimalından sıxışdırıb çıxarmağı bacarıb.

Əraziyə əlavə ağır texnika və raket qurğuları göndərilib. Suriya və Rusiya hərbçiləri qiyamçıların silah anbarlarına və dayaq məntəqələrinə havadan zərbələr endirib. Son üç gündə minədək qiyamçının öldürüldüyü iddia edilir.

Dəməşqdə səfərdə olan İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı bildirib ki, İran müttəfiq ölkənin əks-hücumunu dəstəkləməyə hazırdır. İordaniya kralı İkinci Abdulla və BƏƏ prezidenti Şeyx Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan Əsədə öz dəstəklərini dilə gətiriblər.

Dekabrın 1-də bir çox Qərb dövlətinin hökumətləri tərəfləri münaqişəni siyasi yolla çözməyə və mülki infrastrukturu qorumağa çağırıb.

Müxalifətyönlü qüvvələr irəliləyişini sürdürür

Hələbin böyük bir hissəsini, İdlib civarındakı kənd ərazilərini ələ keçirən qiyamçıların Həma şəhərinə daxil olduğu deyilsə də, müstəqil qaynaqlar bunu təsdiqləməyib. Paytaxt Dəməşqdə özünüitirmə və çaşqınlıq əlamətlərinin olmadığı, həyatın öz axarı ilə davam etdiyi bildirilib.

Bu da bildirilir ki, qiyamçılar ABŞ-ın dəstəklədiyi kürd döyüşçülərinin nəzarətindəki Tel-Rifat şəhərinə daxil olaraq kürd birləşmələrini Suriyanın şimal-şərqindəki mövqelərinə qayıtmağa çağırıblar.

Sonuncular Türkiyəni qiyamçılara dəstək göstərməkdə suçlayıblar. Rəsmi Ankara isə bildirib ki, qiyamçıların məhdud hücumu Suriya ordusunun son həftələrdə nəzarət etmədiyi mövqelərə hücumlarının önünü kəsmək üçün gerçəkləşdirilib və ordu geri çəkilərkən hücumun əhatə dairəsi də genişlənib.

BMT-nin Suriya üzrə xüsusi elçisi Qeyr Pedersen bildirib ki, qiyamçıların hücumu regional güvənliyə təhlükədir. O, münaqişəni dayandırmaq üçün tərəfləri diplomatik səylərini bərpa etməyə çağırıb.

Suriyadakı hadisələri yaxından izlədiyini deyən Ağ evin milli güvənlik müşaviri Ceyk Sallivan deyib ki, Suriyanın şimal-şərqində 900-dək ABŞ hərbçisi İŞİD-in dirçəlməməsinə çalışır.

Dekabrın 2-də ABŞ dollarının məzənnə artımı ABŞ-da faiz dərəcələrinin endirilmə perspektivləri baxımından çox önəmli olub. "Reuters"in xəbərinə görə, prezident seçilmiş Donald Trampın son açıqlaması da bunu dəstəkləyib.

Noyabrın 30-da Tramp BRICS üzvlərindən yeni valyuta yaratmamaq və dolları əvəzləyəcək digər valyutanı dəstəkləməmək öhdəliyi götürmələrini tələb edib. Əks halda, ABŞ bu ölkələr üçün 100 faizlik tarif artımı tətbiq edəcək.

Bu, ticarət savaşlarında ABŞ-ın ənənəvi "zəif dollar" mövqeyindən uzaqlaşmasına bir işarə sayılıb. Nəticədə dollarla müqayisədə Çin yuanı son üç ayın, Hindistan rupisi isə bütövlükdə ən minimal dəyərinə düşüb.

Fransadakı siyasi bəlirsizlik avroya basqıyı artırıb və Avropa İttifaqının valyutası da dollarla müqayisədə 0.4 faiz ucuzlaşaraq 1.0532 dollara enib.

"ABŞ iqtisadiyyatının davamlılığını və digər ölkələrdə pisləşən perspektivləri nəzərə alsaq, bunun dolların daha dərin enişinin başlanğıcı olduğunu düşünmürük", - "Capital Economics" ticarət bazarları baş iqtisadçısının müavini Yonas Qoltermann belə deyib və əlavə edib ki, yaxın zamanda faiz dərəcələri üzrə ABŞ-ın xeyrinə növbəti dəyişikliklərin başvermə ehtimalı yüksəkdir.

Bu həftənin sonunda noyabr ayı üzrə məşğulluğa dair hesabatın dərci dərəcələrə təsir edəcək başlıca amildir. İşsizlik səviyyəsinin 4.1 faizdən 4.2 faizə yüksələcəyi gözlənilir.

Avropa Mərkəzi Bankının bu ay faiz dərəcələrini endirəcəyi gözlənilir.

Fransadakı siyasi bəlirsizlik Avropanın vahid valyutasına daha bir əngəl sayılır. Qatı sağçıların parlamentdəki liderləri dekabrın 1-də bildiriblər ki, hökumət onların əlavə büdcə güzəştləri barədə təkliflərini rədd edib. Bu da yaxın günlərlə hökumətə etimad votumu üzrə səsvermə keçirilməsinə, baş nazir Mişel Barnyenin istefasına səbəb ola bilər.

Büdcə kəsirinin artması Fransanın qiymətli kağızlar üzrə gəlirliyini Yunanıstanla eyni səviyyəyə endirib.

Dekabrın 1-də Rumıniyada keçirilən parlament seçkiləri başa çatıb.

Exit-poll-un nəticələrinə görə, hakim Sosial-Demokratlar Partiyası (PSD) səslərin 26 faizini, qatı sağçı "Rumınların Birliyi uğrunda İttifaq" (AUR) 19 faizini toplayıb.

PSD-nin koalisiyadakı kiçik tərəfdaşı olan "Liberal Partiya" (PNL) və sağ mərkəzçi "Rumıniyanın Qurtuluşu uğrunda Birlik" (USR) hərəyə 15 faiz səs qazanıb.

Bir həftə öncəki prezident seçkisinin birinci turunda alınan gözlənilməz nəticələr və diasporun verdiyi səslərin exit-poll-da nəzərə alınmaması gerçək sonucların fərqli ola biləcəyinə işarə edir. Seçkilərə ikili vətəndaşlığı olan moldovalılar da qatılıblar.

Parlamentdə heç bir partiya çoxluğa nail olmasa, koalisiya hökuməti qurmaq barədə danışıqlar başlanacaq. Ən çox səs toplayan partiya, böyük ehtimalla, baş nazir postuna namizədini irəli sürəcək.

Rumınları təlaşlandıran üzünü həm Şərqə, həm də Qərbə tutan ölkənin bölünməsi, iqtisadi durumun pisləşməsi və korrupsiyanın baş alıb getməsidir.

Parlamentə düşəcək siyasi partiya ölkədəki səslərin, ən azı, 5 faizini toplamalıdır. Ölkənin ikipalatalı - 329 yerlik aşağı və 136 yerlik yuxarı parlamentinə seçilmək üçün 10 mindən çox namizəd qeydiyyatdan keçib.

Seçkilərin son nəticəsi dekabrın 2-də açıqlanacaq. Həmin gün Konstitusiya Məhkəməsi ötən həftə keçirilən prezident seçkisinin birinci turunun nəticələrini də təsdiqləyəcək.

Rusiyayönlü müstəqil namizəd Kelin Corcesku 23 faiz səs toplayaraq Rumıniyanın Avro-Atlantik kursunun tərəfdarı Elena Laskoni və indiki baş nazir Marçel Çiolakunu gözlənilmədən arxada qoya bilib.

Rumıniya prezidentinin milli güvənlik və xarici siyasət məsələləri də daxil, bir çox yetkisi var. O, baş nazir və hakimlik vəzifələrinə partiyaların irəli sürdüyü namizədləri rədd edə bilər.

Bir neçə gün öncə Suriyanın şimal-qərbində genişmiqyaslı hücuma başlayan Suriya antihökumət qüvvələri noyabrın 29-da Hələbin ətraflarına yaxınlaşıb. Yerli qaynaqlara dayanaraq bu xəbəri çatdıran "Anadolu" agentliyi döyüşçülərin şəhər mərkəzinə doğru irəlilədiyinə diqqət çəkib.

50-dən çox yaşayış məntəqəsini nəzarətə götürən cihadçı qruplaşmalar Hələb və İdlib əyalətlərində təxminən 400 kvadratkilometr ərazini ələ keçirib. Onların səhər saatlarında "Əl-Nəyrab" hərbi hava limanına hücum etdiyi də bildirilir. Bir hərbi helikopteri məhv edən cihadçılar Suriya hökumət ordusunun ağır silah, avtomobil və hərbi anbarlarını ələ keçirməyi bacarıb.

Yerli qaynaqlar cihadçıların hökumət qüvvələrinin onlarla əsgərini əsir götürdüyünü də bildirilir.

Noyabrın 28-də Rusiyanın düşmən tərəfləri barışdırmaq üzrə mərkəzinin rəhbər müavini Oleq İqnasyuk hökumət qüvvələrinin Rusiya aviasiyasının dəstəyi ilə "Cəbhat ən-Nusra" terror qruplaşmasının mövqelərinə hücuma keçdiyini və 400 cihadçının öldürüldüyünü iddia edib.

Daha öncə yayılan xəbərlərə görə, Hələb və İdlibə hücuma Türkiyənin dəstəklədiyi "Heyət Tahrir əş-Şam" cihadçı qruplaşması da qatılıb. Nəticədə strateji önəmli Ürm əs-Suğra və Əncərə də daxil, 10-dan çox yaşayış məntəqəsi, o sıradan Suriya hökumət ordusunun Hələbin qərbindəki ən iri "46-cı bazası" ələ keçirilib. Bununla da silahlılar Hələbi Dəməşqlə birləşdirən çox önəmli beynəlxalq yolu bağlayıblar.

İran XİN bildirib ki, "Heyət Tahrir əş-Şam"ın Hələbə qəfil hücumunu ABŞ və İsrail planlayıb. XİN təmsilçisi Esmail Bəqayi deyib ki, 2017-ci ildə Astanada keçirilən danışıqlarda İran, Türkiyə və Rusiya arasında əldə olunan razılaşmaya görə, Hələb deeskalasiya (gərginlikdə arınma -red.) zonasına daxil edilib. Onun fikrincə, cihadçıların qəfil hücumu Astana sülh prosesinin bütün prinsiplərini kobud şəkildə pozmaq anlamına gəlir.

İslamçıların Suriyadakı hücumu fonunda ölkə prezidenti Bəşər Əsəd Vladimir Putinlə görüşmək üçün Moskvaya səfərə gedib. Hələlik, Əsədin səfəri barədə rəsmi bilgi yoxdur.

Onun rejimini Rusiya ilə yanaşı, ABŞ-da terrorçu təşkilat kimi tanınan "Hizbullah" qruplaşması və İran dəstəkləyir.

İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı deyib ki, BMT-nin Tehrana sanksiyaları yenidən tətbiq olunarsa, ölkəsi nüvə doktrinasını dəyişə və nüvə bombası hazırlaya bilər.

Əraqçı noyabrın 28-də Lissabonda bildirib ki, İranın uzun müddətdir bomba hazırlamaq üçün texniki bilgiləri var. Ancaq bu, "Tehranın güvənlik strategiyasının tərkib hissəsi deyil".

Əraqçının bəyanatı İranın nüvə proqramını və Yaxın Şərqdəki münaqişələr də daxil, bir sıra məsələni E3 ölkələri (Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya) ilə müzakirə edəcəyi Cenevrə görüşü ilə bir vaxta təsadüf edir.

Əraqçi noyabrın 29-da keçiriləcək görüşü indiki nüvə dalanından çıxış yolunun gerçəkdən olub-olmadığını öyrənməkdən ötrü "beyin fırtınası" sayıb.

İştirakçılar Cenevrə görüşünü nüvə danışıqları kimi qiymətləndirilməsələr də, İranın nüvə proqramının başlıca mövzu olacağı gözlənilir. İranla dünya dövlətləri arasında 2015-ci il nüvə sazişinin bərpası ilə bağlı müzakirələr 2022-ci ilin sentyabrından dayandırılıb.

Ötən həftə Atom Enerjisi Üzrə Beynəlxalq Agentliyin 35 nəfərdən ibarət İdarə Heyəti İranı qınayan qətnamə qəbul edib. Bu qətnamə keçmiş və indiki dövrdə nüvə bombası hazırlamaq cəhdləri daxil, İranın genişlənən nüvə proqramı durumunun hərtərəfli və yenilənmiş qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur.

Elə hesabat İranla bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasına sorğu göndərilməsinə yol aça bilər. Ardınca İrana qarşı 2015-ci il sazişi əsasında ləğv edilmiş BMT sanksiyaları yenidən tətbiq edilə bilər.

Qətnaməyə cavab olaraq, İran uranın zənginləşdirilməsi üçün bir neçə "yeni və mürəkkəb" sentrifuqanı işə salıb.

Əraqçi Tehranın "düzgün" tərəflərlə danışdığına əmin olmadığından, Cenevrə danışıqlarına nikbin yanaşmadığını deyib.

2018-ci ildə Donald Tramp ABŞ-ı sazişdən çıxarandan və İrana qarşı sanksiyalar yenidən tətbiq ediləndən sonra sözügedən razılaşma öz qüvvəsini itirib. Rəsmi Tehran buna nüvə proqramını genişləndirmək, nüvə obyektlərində yoxlamaları məhdudlaşdırmaq və uranı 60 faizə qədər zənginləşdirməklə cavab verib.

Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev noyabrın 27-də Qazaxıstana dövlət səfərinə gələn Vladimir Putinlə iki ölkə arasında enerji və sənaye əlaqələrinin inkişafına dair danışıqlar aparıb.

Tokayev səfərdən öncə rəsmi "Kazaxstanskya Pravda" qəzetində Putinin məqaləsini diqqətlə oxuduğunu söyləyib. O, iki ölkə arasındakı münasibətlərin durumu barədə açıqlamasını Rusiya mediasında dərc etdirib.

Tokayev Qazaxıstanın "indiki çox çətin zamanda" Rusiya üçün etibarlı strateji tərəfdar qaldığını vurğulayıb.

Putin qazaxıstanlı həmkarına "rus dilinə göstərilən qayğı üçün" minnətdarlığını bildirib.

Rəsmi Astana Rusiyanın Ukraynada apardığı savaşdan özünü uzaq tutsa da, enerjidaşıyıcıların Qərb bazarlarına Rusiya ərazisindən nəqlinə görə və bu ölkədən qida, elektrik enerjisi və digər məhsullar gətirilməsi üzündən Rusiyadan asılıdır.

Putin öz məqaləsində Qazaxıstanın ixrac etdiyi neftin 80 faizinin Rusiya ərazisindən keçdiyini vurğulamışdı.

İki prezident Qazaxıstana neft ixracına dair razılaşmanın uzadılması üçün protokol imzalayıblar.

Qazaxıstan ərazisindən Özbəkistan və Qırğızıstana təbii qazın nəqli də müzakirə edilib.

Liderlər hidroenerji, avtomobil təkərləri, gübrələr və digər sahələrə aid mövzulara da toxunublar.

Rusiyanın Qazaxıstandan taxıl, meyvə və digər kənd təsərrüfatı məhsullarının idxalına qadağası da müzakirə edilib. Qazaxıstan öz istehsalçılarını qorumaq üçün avqustda Rusiyadan buğda gətirilməsini yasaqlayandan sonra Moskva həmin addımı atmışdı.

"Ölkələrimiz Avrasiya İqtisadi Birliyində və ya xarici bazarlarda rəqabət aparmamalıdır", - bunu deyən Tokayev Moskvanın rəhbərlik etdiyi postsovet ticarət blokunun daxilində və xaricində kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracına işarə edib.

ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp Ukrayna və Rusiya üzrə xüsusi elçi vəzifəsinə onun müdafiə məsələləri üzrə müşaviri olmuş, təqaüddəki general-leytenant Keyt Kelloqun namizədliyini irəli sürüb.

"Kit mənim ilk prezidentlik dönəmimdə milli güvənlik sahəsində bir çox məsuliyyətli vəzifədə çalışıb. O, görkəmli hərbi və işgüzar karyera qura bilib",- Trampın sosial şəbəkədəki paylaşımında dilə gətirdiyi sözlərdir.

Kelloqun elə öncədən onun yanında olduğunu deyən Tramp əlavə edib ki, onlar birlikdə "gücdən yararlanıb barışı, ABŞ və dünyadakı güvənliyi təmin edəcəklər".

"Reuters"in xəbərinə görə, Kelloqun Ukrayna savaşını bitirəcəyi iddia olunan planı döyüşlərin indiki mövqelərdə dayandırılmasını və hər iki tərəfin danışıqlar aparmağa məcbur edilməsini nəzərdə tutur.

Ukrayna ordusuna ölüm hökmü?

Bilgiyə görə, ukraynalılar Kelloqun planına razılıq verməsələr, ABŞ Kiyevə ayrılan yardımı dayandıracaq. Rusiyalılar planı rədd edərlərsə, tam tərsinə, ABŞ Ukraynanın qələbəsi üçün gərəkli hər şeyi verəcək. Kelloqun planında Rusiyanı danışıqlara çəkmək üçün Ukraynanın NATO-ya üzvlüyü nəzərdə tutulmur.

San-Dieqo Dövlət Universitetinin siyasi elmlər professoru Mixail Alekseyev AzadlıqRadiosuna bildirib ki, tərəfləri danışıqlara məcbur etmək heç bir nəticə verməyəcək, "bunun niyə və necə baş vermədiyini görə biləcək ilk şəxs Kelloq olacaq".

Rusiyanın BMT-dəki səfirinin müavini Dmitri Polyanski BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında bildirib ki, yeni Tramp administrasiyasının Ukraynaya dəstəyi azaltmaqla bağlı hər hansı qərarı Ukrayna ordusundan ötrü "ölüm hökmü" sayılacaq.

Rusiya Böyük Britaniya səfirliyi siyasi şöbəsinin ikinci katibi Edvard Prayor Uilksi ölkədən qovub. Rəsmi Moskva diplomatı casusluq fəaliyyətində suçlayıb.

Noyabrın 26-da sözügedən qərarını açıqlayan Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FTX) bildirib ki, yanlış bilgiyə dayanaraq Rusiyaya gələn Uilks milli güvənliyə qorxu yaradan kəşfiyyat və "dağıdıcı" fəaliyyətlə məşğul olub.

Birləşmiş Krallıq XİN-in Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiya İdarəsi ilə bağlantılı olduğu iddia edilən diplomatın akkreditasiyası əlindən alınıb. O, Rusiyanı iki həftəyə tərk etməlidir.

Daha öncə - avqustda Rusiya altı Britaniya diplomatını casusluqda günalandıraraq onların akkreditasiyasını ləğv edib. Bütün bunlar Ukraynadakı savaşdan tutmuş, daxili işlərə müdaxiləyədək fərqli məsələlərdə iki ölkə arasındakı gərgin münasibətlər fonunda baş verir.

Bu addım Rusiya XİN-in sanksiya siyahısını genişləndirərək 30 tanınmış britaniyalı məmurun, hərbi qulluqçunun və jurnalistin ölkəyə girişini yasaqladığı günə təsadüf edib. Siyahıda baş nazirin müavini Ancela Reynerin, daxili işlər naziri İvett Kuperin, eləcə də müdafiə və texnologiya sektorlarının yüksəkvəzifəli şəxslərinin də adı var.

Moskva öz bəyanatında Birləşmiş Krallığı "təcavüzkar, Rusiya əleyhinə siyasət" yürütməkdə suçlayıb. Onların arasında Ukraynaya dəstək, Rusiya ilə bağlı dezinformasiyaların yayılması və Ukraynadakı savaşda birbaşa iştirak da var. Kreml Londonu "ümidsiz" kursdan əl çəkməyə və konstruktiv dialoqa başlamağa çağırıb.

Bu bəyanatlar gərgin münasibətlərin daha da kəskinləşməsinə işarə edir və Moskvanın Ukraynada sürdürdüyü işğalla bağlı Kremllə Qərb arasındakı dərinləşən böhranı əks etdirir.

Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının prezidenti Stiven Kapus Rusiya hakimiyyətini radio ilə əməkdaşlıq edən jurnalist Nika Novakı azadlığa buraxmağa çağırıb.

"AzadlıqRadiosu jurnalisti Nika Novakın Rusiyada haqsız yerə məhkum edilməsini pisləyirik. Bu, siyasi motivli ittihamlar ayrı-ayrı reportyorları susmağa məcbur etmək, onlara qabaqlayıcı təsir göstərmək niyyəti güdür. Nikanın dərhal buraxılmasına, ailəsinin yanına qayıtmasına çağırırıq", – Kapus bəyanatında deyib.

26 noyabr

Rusiyalı jurnalist xarici təşkilatlarla əməkdaşlığa görə məhkum edilib

Çita məhkəməsi "xarici təşkilatla məxfi əsasda əməkdaşlığa" görə jurnalist Nika Novaka 4 il həbs cəzası verib.

Novak ötən il Moskvada saxlanılsa da, bir il sonra qapalı məhkəməsinin keçirildiyi Zabaykalyeyə aparılıb.

Novakın işi məxfi sayıldığından məhkəmə prosesinin təfərrüatları açıqlanmır.

"ChitaMedia" nəsrində işləyən Nika Novak sonradan zab.ru saytının baş redaktoru olub. O, 2021-ci ildən musiqi və poeziya axşamlarının keçirildiyi "Odaryonnıye" (İstedadlılar) mərkəzinə rəhbərlik edib və ardınca - 2022-ci ildən "Sibir.Realii" layihəsi çərçivəsində AzadlıqRadiosunda ştatdankənar müxbir kimi çalışıb.

"Memorial"ın "Siyasi məhbuslara dəstək" layihəsi N.Novakı siyasi məhbus elan edib.

"Xarici təşkilatla məxfi əsasda əməkdaşlıq" maddəsi Rusiyanın Cinayət Məcəlləsinə 2022-ci ildə daxil edilib. Beləcə, dövlət sirri daşımayan bilgini xarici təşkilata ötürən şəxsləri də izləməyə yol açılıb.

Rusiyada bu maddə ilə məhkum olunan ilk şəxs penzalı fəal Pavel Pişşulik olub. Bu il 5 il müddətinə həbs edilən Pişşulin cəzasını ümumi rejimli həbsxanada çəkir. Onun Ukrayna xüsusi xidmət orqanları ilə yazışdığı iddia edilir.

Sabiq baş nazir İmran Xanın azadlığa buraxılmasını istəyən minlərlə tərəfdarı paytaxt İslamabada yürüşü dayandırmaqdan boyun qaçırdığından Pakistan ordusu şəhərə qoşun yeridib.

Üç hərbçinin ölümünə yol açan ötəngecəki hadisədən sonra noyabrın 26-da orduya polislə toqquşan etirazçılara atəş açmaq əmri verilib. Daha öncəki toqquşmada, bir neçəsi ciddi olmaqla, onlarca polis əməkdaşı yaralanıb. Polis İ.Xanın minlərlə tərəfdaşına qarşı gözyaşardıcı qazdan və rezin qüllələrdən istifadə edib.

Paytaxta giriş bağlanılıb, mobil internet xidməti vaxtaşırı kəsilir.

İddialara görə, İ.Xanın tərəfdarları İslamabad və digər böyük şəhərlərdə ictimai önəmli yerləri tutmaq istəyir. Onların fevral seçkilərindəki saxtakarlığa və hökumətin məhkəmələr üzərində nəzarətini gücləndirməyə icazə verən konstitusiya dəyişikliyinə etiraz etdikləri bildirilir.

Güvənlik qüvvələrinin fikrincə, paytaxta 9-11 min etirazçı daxil ola bilər. İ.Xanın partiyası onların sayca qat-qat çox olacağını bildirib. Sosial şəbəkələrdə yayılan videolarda keçmiş baş nazir tərəfdarlarınin əleyhqaz və qoruyucu gözlüklər taxdığı görünür.

Ölkə rəsmiləri mümkün zorakılığın önünü kəsmək üçün İ.Xanın partiyası ilə danışıqlar aparır.

Daxili işlər naziri Möhsin Nəkvi etirazçılara aksiyalarını paytaxtdan kənarda keçirməyə icazə verməyə hazır olduğunu bildirib və əlavə edib ki, onlar şəhərə girərsə, polis kəskin tədbirlərə əl atacaq.

72 yaşlı keçmiş kriket ulduzu və populyar siyasətçi İ.Xan bir ildən çoxdur həbsxanadadır. Ona qarşı 150-dən çox cinayət işi açılsa da, rəhbəri olduğu partiya bütün işləri siyasi sifariş sayır.

Rumıniyada keçirilən prezident seçkisinin ilkin nəticələrinə görə, Rusiyayönlü namizəd Kalin Corcesku irəlidədir.

Seçki məntəqələrinin 99 faizinin açıqladığı sonuclara görə, NATO əleyhinə bəyanatları ilə tanınan Corcesku səslərin 22.65 faizini, Avropayönlü hazırkı baş nazir Marçel Çiolaku isə 19.45 faizini toplayıb.

Yekun nəticələr necə olsa da, seçkilər qatı sağcılardan ötrü uğurlu sayılır.

"Savaş qorxusu da təlaşlandırır"

Namizədlərdən heç biri 50 faizlik həddi keçə bilməsə, dekabrın 8-də ilk iki yeri tutan namizədlər arasında ikinci tur keçiriləcək. Bu tur parlament seçkilərindən bir həftə sonra gerçəkləşəcək.

Ölkə seçki komissiyasının bilgisinə görə, səsverməyə 9 milyon 440 min şəxs, yəni seçicilərin 52 faizdən çoxu qatılıb. Müqayisə üçün, 2019-cu ildəki prezident seçkilərində bu göstərici 51.18 faiz, ikinci turdasa 55.1 faiz idi.

Yerli medianın ruspərəstlikdə suçladığı 62 yaşlı Corceskunun fikrincə, əldə etdiyi nəticə Ruminiyanın gerçək qələbəsidir. "Sistemin zəngin nümayəndələri yoxsullaşdı, yoxsul rumınlarsa ən zənginə çevrildilər. Bu, şüurun heyrətamiz oyanışıdır", – o, TikTok sosial şəbəkəsindəki paylaşımında belə deyib.

Buxarest Təhlil Mərkəzinin direktoru Oana Popesku-Zamfir AzadlıqRadiosuna bildirib ki, səsvermə NATO və Avropa İttifaqı üçün çox önəmlidir: "Regional qeyri-sabitlik və savaş qorxusu da təlaşlandırır. Seçicilər namizədlərin Ukrayna, Rusiya və Trampla bağlı mövqeyindən, onların Avro-Atlantik yönümündən rahatsızdır".

Tbilisidə Rustaveli prospektində saxlanan mitinq iştirakçısı polis əməkdaşına hücumda ittiham olunur. Bu barədə Gürcüstan DİN məlumat yayıb. Onu 4 ildən 7 ilədək həbs gözləyir. Qurum 1980-ci ildə anadan olmuş A.Q.-nın daha əvvəl oğurluğa görə mühakimə olunduğunu bildirir. 2021-ci ildə isə onun barəsində valideynlərinə qarşı zorakılıq faktı üzrə mühafizə orderi çıxarılıb.

DİN-in məlumatına görə, mitinqə qatılan həmin şəxs ərazidə keşik çəkən polis əməkdaşına hücum edib.

DİN bir neçə gün öncə etirazların 20 yaşlı iştirakçısı Mate Devidzeni də saxlayıb. Tbilisi şəhər məhkəməsi onun barəsində iki ay həbs kəsib.

Noyabrın 25-də isə yeni seçilmiş parlamentin ilk plenar iclası planlaşdırılıb. Artıq Rustaveli prospektində parlamentin qarşısına etirazçılar yığışıb.

Gürcüstanda parlament seçkiləri oktyabrın 26-da keçirilib. Rəsmi məlumata görə, seçkini 54 faiz səslə hakim "Gürcü arzusu" udub. 5 faizlik baryeri dörd müxalifət partiyası da aşıb. Onlar seçkinin nəticələrini tanımaqdan, parlamentdə iştirakdan imtina ediblər.

19 noyabr

Tbilisidə müxalifətçiləri saxlamağa başlayıblar

Gürcüstanda polis Tbilisi Dövlət Universiteti yaxınlığında salınmış çadır şəhərciyini dağıdıb və müxalifətçiləri saxlamağa başlayıb. AzadlıqRadiosunun gürcü xidməti polisin çox sərt davrandığını, xəsarət alanların olduğunu xəbər verir.

DİN əməkdaşları aksiya iştirakçılarının yolu bağlamasına mane olur.

Əraziyə xüsusi təyinatlılar və suvuran maşınlar gətirilib, ancaq, hələlik, onlardan istifadə olunmayıb.

Polis müxalifətçilərə xəbərdarlıq etmişdi ki, noyabrın 17-dən bəri bağlanmış yolu açsınlar. Yolun bir hissəsi çadırlardan, quraşdırılmış barrikadalardan təmizlənib.

Yeni parlament seçkiləri tələb edənlər noyabrın 17-də Tbilisi Dövlət Universiteti yaxınlığında 30-dək çadır qurublar. Onlara adyallar, kiçik xalçalar, isti çay paylanıb, biotualetlər gətizdirilib.

Müxalifət noyabrın 18-də axşam etiraz aksiyasının davam etdiyini bildirib.

Gürcüstanda oktyabrın 26-da keçirilmiş parlament seçkilərinin, rəsmi məlumata görə, hakim "Gürcü arzusu" udub. Müxalifət isə seçkinin nəticələrini tanımır, irimiqyaslı saxtakarlığın baş verdiyini bildirir.

18 noyabr

Gürcüstanda tələbələr seçkiləri qınayır, müxalifətsə itaətsizliyə çağırır

Gürcüstanın tələbə qrupları Rusiyayönümlü "Gürcü arzusu"nun qələbə qazandığı parlament seçkilərini qınayan çağırış imzalayıb. Hökumət əleyhinə qüvvələrsə növbəti 24 saat ərzində itaətsizlik kampaniyası keçirəcəklərini deyib.

Tələbələrin çağırışında deyilir ki, "hökumətin seçkiləri davamlı saxtalaşdırması "Gürcü arzusu"nun dövlət üzərində nəzarəti qamarlamağa qaba cəhdidir".

İştirakçılar "ölkənin azadlığı naminə" mübarizə aparmağa hazır olduqlarını bildiriblər: "Buz, Gürcüstan vətəndaşları olaraq, demokratik dəyərlərə və dövlət maraqlarına sadiq qalmaqda davam edirik".

"Öz səsini qaytar"

Çağırışda təhsil sistemində, özəlliklə universitetlərə tələbə qəbulunda baş verən ayrıseçkilik və müəllimlərin tətbiq etdiyi senzura halları da yer alıb.

Çağırışı 13 qrup və azı 13 gürcü universitetinin tələbələri imzalayıb.

Noyabrın 17-də etirazçılar Tbilisi Dövlət Universitetinin yaxınlığında 30-dək çadır quraşdırıblar. Ölkənin iki müxalifət partiyası – "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya" və "Vahid Milli Hərəkat" "Öz səsini qaytar" adlı etiraz aksiyası keçirəcəyini açıqlayıb. Hər iki partiya seçkilərdə 21 faiz səs toplayıb. Yeni seçkilərin keçirilməsini tələb edən müxalifət indən belə şəhərdə daha çox dirəniş ocağının yayılacağını bildirib.

Seçkilərdə qələbə qazanmış hakim "Gürcü arzusu"nun sədri İrakli Kobaxidze deyib ki, "xaricdən idarə olunan qüvvələrin əks-təsiri olsa da", noyabrın 25-də yeni seçilmiş parlamentin ilk iclası keçiriləcək. O, gec, ya tez, bütün müxalifətçilərin məğlubiyyətləri ilə barışacağını və yeni parlamentin işinə qatılacağını söyləyib.

Noyabrın 16-da ölkənin Mərkəzi Seçki Komissiyası bir neçə həftə sürən etirazlar və qanun pozuntularına, Rusiya müdaxiləsinə dair ittihamlara baxmayaraq, parlament seçkilərinin nəticələrini təsdiqləyib.

14 noyabr

Gürcüstan müxalifəti yeni parlamenti tərk edib

Gürcüstanın Avropayönümlü müxalifəti deputat mandatından imtina edərək yeni parlamentin tərkibindən çıxıb. Oktyabrın 26-da keçirilən mübahisəli seçkinin sonuclarını tanımayan müxalifət genişmiqyaslı pozuntulara və seçkinin Rusiya müdaxiləsi fonunda aparıldığına diqqət çəkib.

İki əsas partiyanın – "Vahid Milli Hərəkat" və "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya"nın təmsilçiləri Mərkəzi Seçki Komissiyasına üz tutaraq partiya siyahılarının ləğv edilməsini istəyib.

"Burada olub, bu parlamenti legitimləşdirməklə hökumətə kömək etməyəcəyik!", - "Dəyişikliklər uğrunda Koalisiya"nın lideri Nina Qvaxariyanın sözləridir.

Buna cavab olaraq, hakim "Gürcü arzusu" bir sıra müxalifət partiyasının fəaliyyətini qanundankənar elan etdirmək üçün Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət ünvanlayacağını bildirib. "Vahid Milli Hərəkat"ı vətənə xəyanətdə suçlayan "Gürcü arzusu" bundan ötrü yetərli sayda sübuta sahib olduğunu da deyib.

Olub-bitənlər ölkənin Avropayönümlü prezidenti Salome Zurabişvilinin seçki sonuclarının həqiqiliyini qəbul etməməsindən və yeni seçkilər keçirilməsinə çağırmasından sonraya təsadüf edir.

Rusiyaya yaxınlığı ilə seçilən, 12 ildir ölkəni yönəldən "Gürcü arzusu" qələbəsini elan edəndən bəri müxalifət hər gün paytaxt Tbilisidə etiraz aksiyaları keçirir.

"Biz onların cinayətlərinin şahidiyik. Bu üzdən, onlar bizdən qorxurlar. Onlarda heç nə alınmayacaq", - "Güclü Gürcüstan" partiyasının liderlərindən Anna Natsvişvili AzadlıqRadiosuna belə deyib.

Xatırlatma

Rəsmi bilgilərə görə, hakim "Gürcü arzusu" səslərin 54 faizini toplayıb. Müxalifətin iki ekzit-polu isə iqtidar partiyasının 42 faiz səs topladığını bildirib. Həmin sorğularda dörd müxalif partiyanın, açıq-aşkar, səslərin çoxluğunu qazandığı deyilsə də, Gürcüstan MSK-sı bütün müxalifət qüvvələrinin toplam 37 faiz səs topladığını bəyan edib.

ATƏT, Avropa Şurası, Avropa Parlamenti və NATO-nun birgə bəyanatında deyilir ki, "bərabər olmayan rəqabət ortamı, basqı və gərginlik seçkilərə kölgə salıb". Seçki günü səslərin satın alınmasına, eyni şəxsin təkrar bülleten atmasına, fiziki zorakılıq və hədə-qorxu hallarına rast gəlindiyinə də diqqət çəkilib.

Aşqabadda 75 yaşlı jurnalist Soltan Açilova Cenevrəyə uçduğu gün zorla xəstəxanaya aparılıb. Bu xəbəri "Xronika Türkmənistana" nəşri yayıb.

Noyabrın 20-də səhər saatlarında tibbi xələtdə dörd maskalı şəxs beynəlxalq mükafat almaq üçün qızı ilə Cenevrəyə uçmalı olan jurnalistin evinə gəlib. Onlardan biri Açilovaya onun yoluxucu xəstə olmasından şübhələndiklərini və müalicə üçün dərhal xəstəxanaya yerləşdiriləcəyini deyib.

Açilovaya qohumları ilə telefon bağlantısına icazə verilməyib. Zorla təcili yardım maşınına otuzdurulan qadından mənzilinin açarları alınıb. Belə davranış "o dünyada mənzilin açarları nəyinə gərəkdir" sözləri ilə əsaslandırılıb.

Jurnalisti Çoqanlıdakı yoluxucu xəstəliklərin müalicə mərkəzinə yerləşdiriblər. Həkimlər onun evə nə vaxt qayıda biləcəyi barədə bilgi vermirlər.

S.Açilova Türkmənistanda yaşayan tək müstəqil jurnalistdir. Dəfələrlə saxlanılan, hədə-qorxu gəlinən qadına hücumlar da olub. Açilovanın qohumlarının da təhdid edildiyi bildirilir. Hakimiyyətin jurnalistlə belə davranışı ondan qisas almaq istəyi ilə əlaqələndirilir. Açilovaya ötən il də Cenevrəyə uçmağa imkan verilməyib. Sərhədçilər onun pasportunu yararsız hala salıblar.

İnsan Haqları üzrə Türkmən Təşəbbüsü (İHTT) və İnsan Haqları üzrə Beynəlxalq Tərəfdaşlıq (İHBT) təşkilatları Türkmənistan hakimiyyətinin bu hərəkətlərini qınayıb. Onların fikrincə, jurnalistin məcburi xəstəxanaya yerləşdirilməsi "plüralizmi boğmaq üçün hakimiyyətin aramsız kampaniyasının yeni təzahürüdür". Açilovanın azad olunması, ona xaricə getməyə icazə verilməsi və fəaliyyətinə görə izlənilməməsi tələb edilib.

Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının tatar-başqırd xidmətinin jurnalisti Alsu Kurmaşeva Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin (CPJ) Beynəlxalq Mətbuat Azadlığı Mükafatına layiq görülüb. Mükafatlandırma mərasimi Nyu-Yorkda keçirilib.

"Bu mükafatı almaq məndən ötrü böyük şərəfdir. Onu Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının hazırda həbsxanalarda olan həmkarlarım adından qəbul edirəm. Onlardan ikisi (İqor Losik və Andrey Kuzneçik) Belarusda, biri (Vladislav Yesipenko) Krımda, biri isə (Fərid Mehralızadə) Azərbaycandadır. Həbsxanadakı jurnalistlər – statistika deyil, onlar mənim kimi adamlardır, onları evdə ailələri, övladları gözləyir, onları azad etmək lazımdır", – A.Kurmaşeva tribunadan söyləyib.

O, Rusiya həbsxanalarında azı 20 jurnalistin həbsdə olduğunu sözlərinə əlavə edib. Jurnalist CPJ-yə onun azad olunması yönündəki səylərinə görə təşəkkür edib.

A.Kurmaşeva Rusiyada həbsxanada 288 gün keçirib. Onu Rusiya ordusu barədə saxta məlumat yaymaqda ittiham ediblər. Buna "İdel.Realii" redaksiyasının "Müharibəyə yox. Ukraynaya müdaxiləyə qarşı çıxan 40 rusiyalının hekayəsi" kitabını çap etməsi olub.

İyulun 19-da Tatarıstan Ali Məhkəməsi jurnalisti 6.5 il yarım həbsə məhkum edib. Kurmaşeva bu il avqustun 1-də ABŞ və Rusiya arasında böyük məhbus mübadiləsi çərçivəsində azad olunub.

Gələn ildən Ermənistan hökuməti bir çox Qarabağ qaçqınına mənzil müavinəti ödəməyəcək, yerdə qalanlara ödənən müavinəti də önəmli ölçüdə azaldacaq.

Hökumət ötən ilin noyabrından kirayədə qalan və ya dövlət sığınacaqlarında yaşayan qaçqınlara mənzil kirayəsi və kommunal xidmətləri qarşılanmaq üçün ayda 125 dollar ödəyir.

İddialara görə, Qarabağı tərk edən 105 minədək qaçqının önəmli bölümü dövlət proqramından yararlanıb. Əlçatımlı yaşayış yerinin olmaması qaçqınların əsas problemlərindən biri sayılır.

Gələn ilin aprelindən müavinətlər yalnız uşaqlara, universitet və kollec tələbələrinə, təqaüdçü və əlillərə veriləcək. Bu kateqoriyaya aid təxminən 54 min nəfər var. Onlara ödəniləcək yardım aprel ayında – 100 dollara, iyulda isə 75 dollaradək azaldılacaq.

Baş nazir Nikol Paşinyanın fikrincə, hökumətin bu addımı "işləmək qabiliyyətli Qarabağ ermənilərini öz əməyi ilə ailələrini təmin etməyə həvəsləndirir".

Əmək və sosial məsələlər naziri Narek Mkrtçyanın dediyinə görə, 25 mindən çox Qarabağ qaçqını Ermənistanda işləyir və ya fərdi biznesə sahibdir. Məhz onlara ödənilən müavinətlər kəsiləcək.

Müavinətlərin azaldılmasının bir səbəbi də hökumətin iyunda başlatdığı beşillik mənzil proqramıdır. Bu proqram Qarabağdan olan ermənilərə daha çox kənd yerlərində yeni yaşayış evi almaq və ya tikmək üçün maliyyə yardımını nəzərdə tutur.

Proqrama əsasən, hər bir Qarabağ qaçqını yaşayış yeri probleminin həlli üçün 5-13 min dollar arasında dövlət qrantı əldə edə bilər.

Qaçqınların bir çoxu proqramın təklif etdiyi vəsaitin yeni ev almaq və ya tikməyə yetmədiyini deyir. Bəzilərinin fikrincə, bu addımı atmaqla Paşinyan Qarabağ ermənilərini ölkəni tərk etməyə meylləndirir.

Xatırlatma

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Qarabağ münaqişəsi Azərbaycanla Ermənistan arasında toqquşmalar doğurub. O dövrdə Azərbaycanın Qarabağ bölgəsi və civarındakı 7 rayon işğal edilmişdi.

Azərbaycan 2020-ci ildə 44 günlük müharibə və ötən il birgünlük əməliyyatla ərazi bütövlüyünü bərpa edib.

2023-cü il sentyabrın 19-20-də Bakı Qarabağda "lokal antiterror tədbirləri" elan edib. Yerevan bunu "etnik təmizləmə" kimi dəyərləndirib. Sentyabrın 20-də Qarabağ separatçıları Bakının şərtlərinə razılaşdıqlarını bildiriblər. Sentyabrın 28-də tanınmayan qurum fəaliyyətini dayandıracağını elan edib. Daha sonra Qarabağdan Ermənistana əhali köçü başlayıb. Hazırda iki ölkə arasında sülh danışıqları gedir.